De dagen worden korter, zware winterstormen razen over Europa en de vettige geur van oliebollen begint weer langzaam om zich heen te grijpen. Dat kan slechts één ding betekenen: het is weer eind december. En dus weet iedere liefhebber dat het wederom tijd is voor de leukste decemberbezigheid van allemaal: het opstellen van eindejaarslijstjes.
Terugblik op het filmjaar 2013
Voordat ik overga tot de daadwerkelijke top 20 (scroll door naar onderen om direct te zien welke films mijn eindejaarslijst hebben gehaald), is het eerst tijd om uitgebreid terug te blikken op het afgelopen filmjaar en stil te staan bij de prachtfilms die de eindlijst niet haalden, maar wel hun stempel op dit heerlijke bioscoopjaar wisten te drukken.
Maar ik begin deze terugblik met een aantal films die mijn lijst niet gehaald hebben om een andere reden: het feit dat ik ze (nog) niet zag. Want net zo zeker als het verschijnen van dit soort eindejaarslijstjes is het feit dat niemand alle films kan zien die in de bioscoop verschijnen. En dus moet ik de mensen die hopen dat de volgende (potentiële) toppers in mijn eindejaarslijst opduiken helaas teleurstellen. Ik heb Blue Jasmine, Short Term 12, Borgman, Rush, Before Midnight, Blue is the warmest color (La Vie d’Adèle), Kon-Tiki, The Lunchbox, The Young and Prodigious T.S. Spivet, Saving Mr. Banks en The Act of Killing allemaal nog niet gezien.
Ondanks die lacunes was het ook dit jaar weer flink dringen in de top 20, en dus misten een aantal net de boot. De eerste daarvan is het heerlijke No – een Chileense film waarin een reclamemaker ten tijden van het schikbewind van Pinochet al zijn bij het aan de man brengen van frisdranken opgebouwde expertise gebruikt voor een referendumcampagne tegen het bewind. Een fijne film die een eervolle vermelding verdient.
Ook erg goed was dit jaar de razend spannende jacht-op-Osama-bin-Laden-film Zero Dark Thirty van Kathryn Bigelow (bekend van de moderne klassieker The Hurt Locker). Deze film, die stil stond bij de vraag of je gerechtvaardigd mag martelen, was in een wat minder drukbezet filmjaar moeiteloos in de top 20 geëindigd.
Vrijwel net zo goed was de thriller Prisoners waarin een vader het recht in eigen hand neemt wanneer zijn dochtertje ontvoerd wordt. Prisoners snijdt hetzelfde martelvraagstuk aan als Zero Dark Thirty en bevat uitmuntende acteerprestaties van hoofdrolspelers Hugh Jackman en Jake Gyllenhaal, en haalde dit nét de lijst van twintig niet.
Andere toppers uit 2013 waren deel van een aantal trends waar je als bioscoopbezoeker dit jaar niet omheen kon. Zo was de superheldenfilm in 2013 onverminderd populair en succesvol, met toppers als Thor: The Dark World en Man of Steel tot gevolg. Beide films waren uitstekende blockbusters vol charismatische acteurs, spectaculaire actie en meeslepende gebeurtenissen en verdienen hier met recht een eervolle vermelding. De beste superheldenfilm van het jaar was echter Iron Man 3, dat eigenhandig bewees dat schrijver/regisseur Shane Black (Lethal Weapon, Kiss Kiss Bang Bang) het vak nog niet verleerd is. Black leverde een van de meest spitsvondige scenario’s van het jaar af, vol dialogen om de vingers bij af te likken. Slechts de hier en daar gapende plotgaten hebben Iron Man 3 nét uit de top 20 weten te houden.
Ondanks een ijzersterk spitsvondig script van Shane Black, haalde Iron Man 3 dit jaar nét de top 20 niet.
2013 was verder een jaar waarin het witte huis het voor het eerst sinds Independence Day weer eens flink moest ontgelden. Zowel in guilty pleasure Olympus Has Fallen als in White House Down, namen terroristen met verrassend identieke ‘Die Hard in het witte huis’-scenario’s, de woning van de Amerikaanse president over. Van deze twee was White House Down het beste. De film was tegelijk een van de meest belachelijke en meest genietbare blockbusters van het jaar en bood bezoekers schaamteloos cinematisch plezier dat hen gegarandeerd met een glimlach de zaal heeft doen verlaten. Een verademing.
Ook noemenswaardig was de nieuwe Hobbit-film. The Desolation of Smaug was een stuk beter dan voorganger The Unexpected Journey. Koppel dat aan het feit dat het in het Midden-Aarde van Peter Jackson nog altijd goed toeven is, en het mag geen verrassing zijn dat de ruime speeltijd van The Desolation of Smaug in hoog tempo aan de kijker voorbij trok. De fantasyliefhebber kon weer 161 minuten lang zijn ogen uitkijken naar alle fantasierijke locaties, prachtige wezens, gave wapens en gedetailleerde kostuums. Desondanks beklijven de Hobbit-films, mede door het hoge komische gehalte en de werkelijk onwaarschijnlijk absurde (maar vermakelijke) actiescènes, een stuk minder dan de superieure Lord of the Rings-trilogie.
The Desolation of Smaug was beter dan zijn voorganger, minder dan de Lord of the Rings-trilogie en net niet goed genoeg voor de top 20 van dit jaar
Ook goed dit jaar was Denzel Washington in het zeer genietbare Flight, dat eigenhandig mijn vrijwel overwonnen vliegangst tijdelijk deed herleven. Bovendien was Washington weer ouderwets subliem in zijn rol als geniale maar zwaar alcoholistische piloot, en leverde daarmee een van de beste hoofdrollen van het jaar af.
Een andere trend in 2013 was piraterij, maar dan niet van het soort waarmee Johnny Depp een paar jaar terug de bioscoopkassa’s deed rinkelen. In zowel het Deense Kapringen als in het verrassend superieure Hollywoodvehikel Captain Phillips, kreeg de bemanning van een commercieel westers schip het aan de stok met Afrikaanse piraten. Beide films zijn om verschillende redenen terug te vinden in onderstaande top 20.
Tot slot was 2013 onverwachts ook nog het jaar van de apocalyps, met niet één, maar twee komische einde-van-de-wereld films. Over de eerste, The World’s End, lees je meer in onderstaande lijst, maar ook de andere, This is the End, mocht er zijn. De film heeft een van de meest bizarre scripts van het jaar, waarin tijdens een feestje bij James Franco de Bijbelse apocalyps uitbreekt en een groep acteurs (die allemaal zichzelf spelen) moeten zien te overleven in zijn huis. Het resultaat is een hoop (fijne) flauwe grappen, maar wat This is the End vooral gedenkwaardig maakt is de heerlijke manier waarop deze acteurs zichzelf scène na scène voor lul zetten. Wie Channing Tatum overtuigde zijn ultiem gênante rol in deze film aan te nemen (er meer over zeggen, zou het plot verpesten), verdient een standbeeld naast het Hollywood-bord. Bovendien behoorde ook de scène waarin Jonah Hill, ehm, ‘verrast’ werd door een (de?) duivel, al naar gelang wie je het vraagt, tot de hoogte- of dieptepunten van dit jaar.
2013 was ook het jaar van Pacific Rim, de op internet razend populaire, maar raadselachtige reuzerobots-hakken-op-monsters-in-blockbuster. Pacific Rim is óf een satirisch meesterwerk dat op geniale wijze speelt met allerlei genreclichés en met de kijker, of het is een ronduit belachelijk broddelwerkje met – toegegeven – prachtige beelden (en verrassend nauwkeurige wetenschap). Welk van die twee etiketten we de film moeten opplakken is nog altijd onduidelijk, maar het baart op zijn minst opzien dat de vele goede recensies Pacific Rim niet prijzen om zijn satire, maar om zijn meeslepende en emotioneel geladen plot. Bijzonder, want het is een raadsel hoe een kijker door deze verzameling archetypes en dik aangezette clichés geraakt zou kunnen worden. Het maakt Pacific Rim tot een van de grootste filmmysteries van 2013.
Pacific Rim was een van de meest raadselachtige films van 2013. Is de film briljant of een gênant broddelwerkje?
Toch overheerst aan het eind van dit jaar vooral het positieve. Of het nu gaat om de definitieve doorbraak van actrice Jennifer Lawrence (zie de top 20 hieronder), of de traditioneel prachtige films van grootmeesters als Steven Spielberg, Steven Soderbergh en Alfonso Cuarón – 2013 was vooral een jaar waar elke filmliefhebber van genoten zal hebben.
Als er dan toch nog een punt van kritiek is, is het wel deze: een aantal prachtfilms hebben dit jaar om onbegrijpelijke redenen geen bioscooprelease gekregen. Zo zag ik dit jaar het niet-uitgebrachte Coldwater dat de kijker een verontrustend geloofwaardige blik gunt in de wanpraktijken bij sommige Amerikaanse heropvoedingskampen en dat met hoofdrolspeler P.J. Boudousqué een jongere en even talentvolle versie van Ryan Gosling heeft ontdekt.
Computer Chess werd dit jaar niet uitgebracht in de bioscoop, maar deze apocalyptisch aandoende schaakcomputerfilm was desondanks één van de beste films van dit jaar.
Ook noemenswaardig is het briljante Computer Chess, een kleine film die begint als een mockumentary van een bijeenkomst van een aantal van de eerste computerprogrammeurs die kunstmatig intelligente schaakprogramma’s ontwikkelen. Terwijl de film in die scènes al ongemakkelijk briljant is, ontspoort Computer Chess ergens halverwege tot een briljant, maar ongrijpbaar geheel. Het begint met de introductie van een seksueel gefixeerde sekte, waarna de film doorslaat en transformeert tot een steeds onheilspellender en apocalyptisch aanvoelend geheel. Computer Chess is een film waar goedbeschouwd op een gegeven moment geen touw meer aan vast te knopen is, maar die een hoeveelheid sfeer uitademt waar veel andere films alleen maar van kunnen dromen. Als je niet al teveel waarde hecht aan een samenhangend verhaal, probeer deze film dan op te sporen op DVD of Blu-Ray.
De schandelijkste bioscoop-omissie van dit jaar draait echter om een film die zo goed was, dat ik mijn eigen ‘moet dit jaar uitgekomen zijn in de bioscoop’-regel eenmalig aan mijn laars heb gelapt en hem alsnog heb opgenomen in mijn top 20. Verder naar onderen lees je waarom.
Daarmee is de tijd aangebroken om de beste films van dit jaar eens flink in het zonnetje te zetten. Dus – tromgeroffel – hier zijn ze weer: de twintig allerbeste films van 2013. Natuurlijk weer gerangschikt van plek 20 naar plek 1, om de spanning er een beetje in te houden. Rest mij nog slechts één ding om te zeggen: alvast veel leesplezier en – als deze lijst zijn werk een beetje doet – vooral ook alvast heel veel kijkplezier!
De top twintig beste films van 2013
Safety Not Guaranteed is een heerlijk charmante en excentrieke film van de regisseur die is ingehuurd om de voor 2015 geplande nieuwe Jurrassic Park-film, Jurrassic World, te maken. Met een simpel plot – excentriekeling plaatst een bizarre oproep in de krant, en een journalist gaat erop in om erachter te komen wat er aan de hand is – ontvouwt zich hier in vlot tempo een heerlijk onafhankelijke film vol charmante personages, frisse acteerprestaties en een intrigerend tijdreisplot. Met zijn continu aanwezige licht melancholische ondertoon, focust Safety Not Guaranteed op vervolgen dromen, gemiste kansen en andere echte redenen waarom iemand in een tijdmachine zou willen stappen. Met zijn perfecte en toepasselijke einde, opent Safety Not Guaranteed bovendien op overtuigende wijze de deur naar een nieuw begin. Deze heerlijk charmante en emotioneel geloofwaardige film heeft daarmee zijn plekje in deze top 20 absoluut verdiend.
Ik ben geen liefhebber van het recente werk van de immens populaire regisseur Quentin Tarantino. Toch is zijn nieuwste film, Django Unchained, die overigens wel veel van de problemen van zijn vorige films behoudt, er eentje die iedereen dit jaar gezien moet hebben.
De reden daarvoor is simpel. Waar in Tarantino’s vorige films zijn uit de pulpcinema geleende kitscherige stijlkenmerken alle emotie uit de getoonde verhalen wisten te zuigen, daar weet Django Unchained die valkuil vakkundig te omzeilen.
Dat heeft twee oorzaken. De eerste is het feit dat Tarantino zich hier in lijkt te houden. Hoewel zijn kenmerkende kitsch ook hier weer ten tonele verschijnt en de anachronismen, aandacht-opeisende zooms en stripboekachtige bloedfontijnen wederom niet van de lucht zijn, eisen ze – behalve tegen het einde van de film – nooit de absolute hoofdrol op.
Veruit het belangrijkst is echter dat het thema van deze film – slavernij en racisme – de personages en gebeurtenissen automatisch voorziet van de emotionele lading die normaal gesproken in Tarantino’s films ontbreekt. Zonder het met zoveel woorden te zeggen, is de woede van Tarantino hier af en toe goed voelbaar. Zo kan het dat sommige geweldscènes in Django Unchained eens niet alleen bedoeld zijn als vermakelijke orgies van bloed, maar juist – bewust – weten te shockeren. Goede voorbeelden zijn het moment waarop twee zwarte slaven elkaar onder het toeziend oog van de heerlijk verwerpelijke blanke plantagehouder Calvin Candie (een lekkere rol van Leonardo Dicaprio) op verschrikkelijke wijze tot op de dood bevechten, of het moment waarop een weggevluchte slaaf door honden wordt verscheurd, tot zichtbare walging van de hoofdpersonages.
Tegelijkertijd zorgt de kitscherige Tarantino-aanpak, inclusief de overtrokken, absurde en komische momenten die daar bij horen (zoals een stijlbrekende en fijn flauwe Ku Klux Klan-scène op een onverwacht moment), er hier tegelijk ook voor dat Django Unchained nooit het bijna overdreven oprechte aura van de gemiddelde Oscarkandidaat verwerft.
Dankzij die knipoog krijgt Tarantino het bovendien voor elkaar een uitermate gevoelig onderwerp als racisme te gebruiken in een film met de subtiliteit van een nucleaire explosie, zonder zijn publiek tegen zichzelf in het harnas te jagen – een prestatie van formaat.
Die unieke mengelmoes van elementen zorgen ervoor dat Tarantino’s personages ditmaal inherent sympathiek zijn (iedereen zal inwendig juichen als de voormalig slaaf Django in een enorme geweldsorgie deze zuidelijke racisten een lesje leert). Ze zorgen er bovendien ook voor dat het Tarantino lukt om via humor en uitvergroting de absurditeiten van geïnstitutionaliseerd racisme en slavernij aan de kaak te stellen.
Toch is Django Unchained verre van perfect. Zo is deze film met zijn speeltijd van 2 uur en 45 minuten op zijn minst een half uur te lang, inclusief een twintig minuten durend uitstapje aan het slot, wanneer de film zijn climax eigenlijk al lang bereikt heeft. Iets strakker verteld, was Django een stuk hoger op deze lijst geëindigd.
Daarin herkennen we dan toch weer de nukken van deze regisseur die net als zijn hoofdpersonage eigenlijk al tijden unchained is. In een prachtig en efficiënt vertelde rolprent als Pulp Fiction, waar de heerlijke dialogen, iconische scènes en spectaculaire geweldsuitbarstingen in een strak keurslijf gegoten zitten, is dat geen probleem. Maar haal dat strakke keurslijf weg, en wat onder het korset schuilt, blijkt een met afzichtelijk vadsige flappen aan elkaar hangend gedrocht als Kill Bill te zijn.
Zo ver komt het in Django Unchained gelukkig niet. Daarvoor laat de film toch teveel zien waarin Tarantino nu juist zo goed is. Zo contrasteren de prachtig beschaafde dialogen van Dr. King Schultz bijvoorbeeld continu op smakelijke wijze met de geweldsuitbarstingen op het scherm – het soort komedie uit botsende genres waarop Tarantino ook een patent heeft.
Uberhaupt is Schultz een personage om je vingers bij af te likken. Het is wederom een fantastische rol voor Christopher Waltz, die in Inglourious Basterds al uitstekend was, en die hier wederom bewijst waarom Tarantino eigenlijk nooit meer een film zonder hem zou moeten maken.
Django Unchained is een film met gebreken – maar wel eentje waar je als filmliefhebber dit jaar absoluut niet omheen kan. Met recht een van de besten van 2013.
Zombies worden steeds populairder, en kruipen (of moet ik zeggen: klauwen) langzaam maar zeker uit de door films als Night of the Living Dead gegraven niche. Dat bewijst bijvoorbeeld al jaren de uitstekende en populaire televisieserie The Walking Dead en het feit dat dit jaar een heuse zombie-megablockbuster kende met het verrassend aardige World War Z (losjes gebaseerd op het gelijknamige, maar veruit superieure boek).
Nog meer bewijs voor de hernieuwde interesse in de wandelende ondoden, levert het bijzonder charmante en spitsvondige Warm Bodies – een heuse romantische zombiekomedie.
Van de heerlijke interne monologen van hoofdpersoon (en zombie) ‘R’, tot de verrassend blij-positieve boodschap (zombies zijn ook maar mensen!) is Warm Bodies een geslaagde dosis anti-cynisme dat heerlijk contrasteert met de rest van dit normaal gesproken weinig zonnige genre. Warm Bodies wint daarmee niet alleen een plekje in deze top 20, maar ook de originaliteitsprijs van dit jaar.
Als de Deense schrijver/regisseur Tobias Lindholm (die eerder tekende voor het scenario van de films Jagten en Submarino) ergens goed in is, is het wel de kunst van het weglaten. Dat bewijst hij dit jaar opnieuw met het efficiënt vertelde Kapringen, waarin geen enkele overbodige scène of onnodige opsmuk te bekennen is.
In deze film over Somalische piraten die een Deens handelsschip kapen, besluit Lindholm bijvoorbeeld het daadwerkelijke enteren van het schip niet te tonen, omdat dat onnodig zou afleiden van zijn nauwkeurig opgebouwde psychologische spanning. In plaats daarvan schakelt Lindholm moeiteloos van het schetsen van de belangrijkste personages voor de kaping, naar de psychologische gevolgen van die kaping tijdens de vele dagen dat de bemanning vastzit op het schip.
Daarbij wisselt hij continu tussen de bemanning, verpersoonlijkt door de schipskok Mikkel Hartmann (gespeeld door de voortreffelijke acteur Pilou Asbæk), en de gespannen gebeurtenissen in het bedrijf dat moet onderhandelen over het losgeld, verpersoonlijkt door directeur Peter Ludvigsen (een uitmuntende rol van Søren Malling). Beide Deense acteurs zijn hier beter bekend van hun werk in de eveneens uitmuntende televisieserie Borgen, waar Lindholm ook regelmatig scenario’s voor schrijft.
Het resultaat van de gekozen subtiele en efficiënte opbouw is dat Kapringen een aangenaam psychologisch steekspel wordt waarin de spanning langzaam maar zeker tot enorme hoogte stijgt, totdat Lindholm op uitmuntende wijze een ingetogen, aangrijpende en onverwachte climax weet te vinden. Petje af.
De Japanse film Like Father, Like Son (originele titel: Soshite chichi ni naru) is een cinematische versie van de aloude nature vs. nurture discussie. In deze ingetogen film komen twee ouderparen erachter dat hun kinderen bij geboorte verwisseld zijn, en moeten vervolgens beslissen of zij hun nu zesjarige kinderen alsnog willen ruilen, omdat ze nog jong genoeg zijn om aan hun originele ouders te kunnen hechten.
De film toont vervolgens hoe de twee ouderparen en kinderen elkaar leren kennen, en stelt daarbij continu de vraag wat belangrijker is: de genen die deze kinderen aan hun originele ouders binden, of de zes jaar opvoeding die beide zoons al ontvangen hebben.
Het integere script, de contrasterende persoonlijkheden van beide ouderparen, de uitmuntende acteerprestaties van zowel volwassenen als kinderen, en de ingetogen regie maken van Like Father, Like Son een van de meest intrigerende films van het jaar. Een film waar je na afloop nog lang over na zult denken.
Ze zijn er elk jaar, maar ze zijn zelden zo goed. Pitch Perfect vinkt alle bekende genreconventies van de tienerfilm af. Een ontluikende romance? Check. Een nieuweling die na een ongemakkelijk begin een plekje in een nieuwe sociale kliek verovert? Check. Spanningen en nieuwe vriendschappen? Check. Hippe kleding, leuke liedjes en aantrekkelijke acteurs en actrices? Check. Zelfs het overkoepelende plot – nieuw meisje komt bij een groep die meedoet aan een wedstrijd, culminerend in een strijd om winst in de finale – is niet nieuw. We zagen het eerder bijvoorbeeld al in Bring It On, een film die goedbeschouwd een thematische voorloper van Pitch Perfect te noemen is.
Toch doet die checklist de film tekort. Want hoewel Pitch Perfect gemaakt is volgens een strak gedefinieerde Hollywoodformule, laat deze film ook weer eens zien waarom die formule überhaupt bestaat. Met een uitmuntende uitvoering vol charmante personages, leuke liedjes en herkenbare situaties zorgt de film voor een avondje uitstekend vermaak dat je gelukkiger achter zal laten dan je aan de film begon. En daarmee is Pitch Perfect precies wat de titel al belooft: perfect.
Als er twee dingen zijn die de Coen brothers tot in de puntjes beheersen dan zijn het: sfeer, en het onderhoudend in beeld brengen van de levens van losers. Daarmee zijn dan ook meteen de twee belangrijkste unique selling points van deze nieuwe rolprent opgesomd.
Vanaf het moment dat Llewyn Davis (een zeer goede Oscar Isaac) een prachtig akoestisch gitaarliedje speelt in een zweterig, rokerig zaaltje, weet je twee dingen zeker: deze film gaat een genot voor oog en oor worden, en deze jongen kan een aardig staaltje zingen.
Toch is een beetje talent niet genoeg in de zeer competitieve muzikantenwereld en dus zwerft Llewyn Davis door New York, van appartement naar appartement, en is daarbij gelijke delen aandoenlijk, bloedirritant en onaardig.
Het leidt allemaal tot een aantal heerlijke scènes, zoals het geweldige moment waarop Davis bij een belangrijke muziekproducent op bezoek gaat (meer vertellen zou deze scène verpesten), of de vele prachtige momenten in een auto met de wederom uitblinkende John Goodman in een heerlijk excentrieke rol.
Inside Llewyn Davis speelt zich af in een lekker neergezet New York, vol prachtige kostuums en een zeer genietbaar pessimistisch-melancholisch sfeertje. Inside Llewyn Davis is misschien niet de allerbeste film die de Coens ooit maakten, maar als een klein juweeltje als dit een gemiddelde poging is, mogen we als filmliefhebbers alleen maar hopen dat de broers nog vele jaren door zullen gaan met het regisseren van vele topfilms.
Dapper. Zo kun je het besluit van acteurs Matt Damon en Micheal Douglas wel noemen, om in deze naar verluidt laatste film van de bekende regisseur Steven Soderbergh te spelen. De acteurs die normaal schitteren in testosteronrijke rollen als de überkapitalistische macho Gordon Gecko of de stoere actieheld Jason Bourne, spelen hier respectievelijk de flamboyant homoseksuele piano-artiest Liberace en zijn jongere, biseksuele geliefde.
Dat beiden heren ontzettend veel plezier hebben gehad in het spelen van hun rollen, straalt uit deze met evenveel plezier gemaakte film. Van de vreselijk overdreven glitterpakjes tot de verontrustend strakke design zwembroekjes van de door Matt Damon gespeelde Scott Thorson: alles past volkomen in het plaatje van de flamboyante, over-the-top rijke levensstijl van superster Liberace.
Het enige minpunt van deze film speelt zich af op een meta-niveau. Ergens is het immers toch spijtig dat wanneer twee acteurs van dit kaliber eindelijk een goede homoseksuele rol neerzetten, het direct voldoet aan alle clichématig flamboyante beelden, seksuele uitspattingen, drugsproblemen en onstabiele relaties die de vooroordelen van sommigen over homo’s zullen bevestigen.
Desondanks, in een film die gebaseerd is op de memoires van Thorson zelf, en dus volgens één van de twee hoofdrolspelers in elk geval volkomen waarheidsgetrouw is, is dat wellicht niet iets om over te klagen. Zeker niet omdat in deze film de homoseksualiteit zelf niet als verontrustend wordt neergezet, maar eerder de manier waarop Liberace en Thorson elkaars leven stukje bij beetje lijken te verpesten met hun emotioneel giftige relatie.
Of het nu gaat om de bizarre wens van Liberace om Thorson via plastische chirurgie meer op hemzelf te laten lijken, het voornemen van Liberace om Thorson te adopteren als zijn wettelijke zoon (terwijl de twee er – binnenskamers – een openlijk seksuele relatie op nahouden), of de emotionele onderlinge afhankelijkheid van twee mensen die elkaar steeds dieper de ellende in leven, Behind the Candelabra gaat de duistere kanten van deze relatie nergens uit de weg. Het maakt van deze film een met zichtbaar plezier gemaakte, maar uiteindelijk zeer verontrustend meesterwerkje.
Luchtig, eigenaardig en optimistisch, zo laat Frances Ha van regisseur Noah Baumbach zich het best omschrijven. In het leven van de tikkeltje wereldvreemde Frances (een heerlijke rol van de innemende Greta Gerwig) gaat van alles mis. Haar baan als danseres staat op de tocht, ze raakt haar appartement kwijt, heeft vrijwel geen cent te makken en, ohja: haar aller, allerbeste vriendin in de hele wereld belandt in een serieuze relatie waardoor hun hechte vriendschap (‘we zijn dezelfde persoon, alleen dan met ander haar’, zegt Frances over vriendin Sophie) dreigt te verwateren. De manier waarop Frances die tegenslagen verwerkt – met optimisme, doorzettingsvermogen en hier en daar een opmerkelijke zijsprong – vormt de kern van deze in-en-in charmante film. Koppel daaraan de fijne zwart-wit cinematografie die het gewone leven in New York vangt op een wijze die doet denken aan een optimistischere, levenslustige variant van het Manhattan van Woody Allen, en je hebt één van de fijnste films van dit jaar.
The World’s End is een vertrouwde formule. In deze nieuwe komische film van hoofdrolspelers Simon Pegg en Nick Frost, die eerder onder meer samen schitterden in de subliem hilarische films Shaun of the Dead en Hot Fuzz, vliegen de spitsvondige, Britse grappen je weer om de oren, zijn de ronduit absurde situaties niet van de lucht en staat de buddy-chemie tussen Pegg en Frost – ook in het echt dikke maten – nog altijd als een huis.
Toch is The World’s End de meest geslaagde samenwerking tussen Pegg, Frost en regisseur Edgar Wright, die naast de bovengenoemde twee films ook Spaced voor zijn rekening nam – de komische televisieserie waarmee Pegg, Frost en Wright doorbraken.
De reden dat The World’s End zo goed is, is dat de film niet alleen maar grappig is. Tussen de eindeloze hoeveelheid biertjes die de hoofdpersonages drinken door, tapt de film af en toe namelijk ook uit een stuk melancholischer vaatje. Daardoor is The World’s End naast alle grappen, einde-van-de-wereld bezigheden en rondvliegende robotkoppen, ook een tikje tragisch, doordat het laat zien hoe oude vriendschappen kunnen verwateren en hoe we zoveel kunnen veranderen dat we onze vroegere ik nauwelijks meer herkennen.
Bovendien behandelt The World’s End tussen de bedrijven door ook een zwaar thema als alcoholisme, zonder daarbij ooit iets van zijn luchtigheid in te hoeven leveren. Natuurlijk graven deze thema’s in deze verder vooral fijn gestoorde film allemaal niet vreselijk diep en zijn de inzichten nergens bijster origineel, maar hun aanwezigheid verkleint de afstand tussen de kijkers en deze absurd uitvergrote personages zodanig dat The World’s End je niet alleen heel hard laat lachen, maar af en toe ook daadwerkelijk laat voelen. Een prestatie van formaat.
Dat dit het jaar van Jennifer Lawrence is, bewijzen deze en de volgende film in deze lijst. In de heerlijk eigenaardige romantische komedie Silver Linings Playbook kan Lawrence haar ei in elk geval volledig kwijt. Ze speelt hier de verknipte Tiffany – een weduwe die haar verdriet verwerkte door met iedereen het bed in te duiken. Met emotionele uitbarstingen, hilarische stukken dialoog en oprecht verdriet, mag de actrice haar hele register opentrekken en dat doet ze met verve.
Ze is daarin bovendien niet de enige. Ook Bradley Cooper, die we toch vooral associëren met zijn rol als Phil in The Hangover, laat hier zien dat hij veel meer in zijn mars heeft dan je op basis van die films misschien zou verwachten.
De echte sterren van Silver Linings Playbook zijn echter niet Lawrence of Cooper. Het zijn zelfs niet Robert De Niro of Chris Tucker, die hier voorbij komen in zeer smakelijke bijrollen. Nee, wat Silver Linings Playbook met recht een plekje in deze eindejaarslijst oplevert, is het intelligente script van schrijver/regisseur David O. Russel, die hier een boek van auteur Matthew Quick bewerkt.
Hoewel het plot het hier en daar niet voor elkaar krijgt een vastgeroest cliché of twee uit de weg te gaan, mag dat de pret absoluut niet drukken. Wie het immers lukt om zó’n charmante en grappige film te maken over twee mensen met psychische problemen, zonder te vervallen in banaliteiten, zonder de problemen van de hoofdpersonen te marginaliseren en zonder ze te verheffen tot overdreven oprecht waargebeurd-verhaal-op-RTL4-niveau, verdient een pluim.
Silver Linings Playbook is tegelijk een heerlijke feelgood movie waar je zonder schaamte in weg kan duiken, een pamflet voor de acteerkunsten van zijn hoofdrolspelers en een geslaagde romantische komedie.
09. The Hunger Games: Catching Fire
De eerste Hunger Games was vorig jaar een alleraardigste verfilming van de verslavende tienerboekenserie en wist destijds nét deze lijst niet te halen. De regisseurswisseling van Gary Ross naar Francis Lawrence heeft de film echter duidelijk goed gedaan. Dat is opmerkelijk, want Ross maakte in het verleden met bijvoorbeeld Pleasantville en Seabiscuit een stuk betere films dan Lawrence met onder meer Constantine en I Am Legend.
Hoe het ook komt, onder leiding van Lawrance haalt dit tweede deel in tegenstelling tot zijn voorganger wél de volledige potentie uit het rijke bronmateriaal. Waar de wereld in de eerste film nog braafjes en lief aanvoelde, daar durft Catching Fire de confrontatie met het in essentie keiharde plot wel aan.
The Hunger Games schetst een wereld waarin tieners elkaar af moeten slachten in een soort extreme versie van Expeditie Robinson. Dat heeft nogal wat consequenties voor de psychologische gemoedstoestand van de deelnemers, en gelukkig is er in Catching Fire ruimte voor de posttraumatische stress van Katniss en de verschikkingen van het regime van president Snow (een wederom geweldige Donald Sutherland).
Dat maakt de film niet alleen iets realistischer, maar het zorgt er vooral ook voor dat Catching Fire de kijker veel sneller bij de strot grijpt en pas 146 minuten later weer los laat, zodat je ademloos en smachtend naar het vervolg achterblijft.
De drijvende kracht achter dat succes is de wederom uitblinkende Jennifer Lawrence, die zich op hoog tempo ontpopt tot misschien wel de beste actrice van dit moment. Zij weet met haar gelaatsuitdrukkingen de bizarre gebeurtenissen in Catching Fire te aarden in een aannemelijke emotionele realiteit die de kijker genadeloos in zijn greep weet te houden.
Bovendien is het personage van Katniss Everdeen ook nog eens een goed tegengif voor de bizarre vrouwelijke rolmodellen die films als Twilight jongere bezoekers voorschotelen. Katniss is stoer, sexy en intelligent en is met afstand het tofste en meest sympathieke actiepersonage van het jaar.
Dankzij die prestaties, en de nuanceverschuivingen die regisseur Lawrence (geen familie) doorvoert, is The Hunger Games: Catching Fire aangrijpend, indringend, meeslepend en absurd spannend. De beste blockbuster van het jaar!
Daniel Day Llewis. De naam van deze bekende topacteur vat in een klap de kracht van dit meesterlijke politieke drama van regisseur Steven Spielberg samen. Day Llewis spéélt hier namelijk niet zomaar Abraham Lincoln, hij ís Abraham Lincoln. Toch heeft deze film meer te bieden dan alleen het heerlijk belijnde hoofd van misschien wel de beste acteur van zijn generatie. Lincoln weet namelijk ook moeiteloos te boeien, en dat is een prestatie voor een film van 150 minuten waarin hoofdzakelijk gepraat wordt over politiek. Of het nu gaat om oorlogsstrategie, rassenkwesties of juridische foefjes, alles dat Lincoln de kijker voorschotelt, gaat er moeiteloos in en smaakt heerlijk. Voeg daaraan een goed geprotioneerd emotioneel slot toe vol – uiteraard – politieke discussies in de Senaat (een slot dat naar Spielbergmaatstaven overigens behoorlijk ingetogen is) en het resultaat is zonder twijfel een film om te bewonderen, maar verrassend genoeg óók een om te beleven en van te houden. Absoluut een van de beste films van het jaar.
Zoals de titel al suggereert, speelt het verleden in Le Passé de hoofdrol. Het draait hier om het verleden van een vrouw en haar aanstaande ex-man, het verleden van haar nieuwe vriend en het verleden van haar kinderen uit vorige huwelijken. Maar bovenal gaat het in Le Passé om een persoonlijk mysterie rond een voor de kijker verborgen verleden dat regisseur Asghar Farhadi (A Seperation) hier stukje bij beetje blootlegt alsof hij met een scalpel de lagen van een ui afpelt.
De emotionele impact van al die verledens krijgen in Le Passé ruim baan en zorgen voor heerlijke scènes vol conflict, verzoening, verdriet en vreugde, die de kijker vakkundig mee weten te slepen zonder ooit opdringerig te worden.
In een film vol uitstekende rollen van goede acteurs en actrices, weet Ali Mosaffa als Ahmed, de man die terugkomt om van zijn vrouw te scheiden, bovendien de meeste scènes waar hij in zit, te stelen. Met zijn vriendelijke ogen en kalme dictie is hij een rustpunt en anker in een verder emotioneel sterk geladen film.
Le Passé is een grote, kleine film met een strakke focus op de persoonlijke levens van zijn personages. Dat levert een intrigerender raadsel op dan de vele politiethrillers die Hollywood met regelmaat in de bioscoop brengt, en het maakt van Le Passé een van de allerbeste films van het jaar.
Toen The Master eind 2012 in de Amerikaanse bioscopen verscheen, sierde deze prachtige film van Paul Thomas Anderson (Magnolia, There Will Be Blood) terecht vele van de eindejaarslijstjes aan de andere kant van de oceaan. Gelukkig is het dit jaar onze beurt om deze bijzondere film nog eens in het zonnetje te zetten.
In deze van ingetogen hoogtepunt naar ingetogen hoogtepunt marcherende rolprent zal de kijker weinig plot ontdekken – althans, niet in de traditionele zin van het woord. Desondanks proberen filmliefhebbers op internet en in tijdschriften uit alle macht te zoeken naar een verborgen boodschap. Sommige recensenten gingen zelfs zo ver om hun lezers aan te raden The Master minimaal tweemaal te zien, om op die manier een betere kans te hebben zijn verborgen schatten bloot te leggen.
Zo ver wil ik hier niet gaan – hoewel je het een stuk slechter kunt treffen dan The Master tweemaal zien. De film biedt de kijker immers een breed scala aan adembenemende shots, weelderige kleuren, prachtige kostuums en heerlijk sfeervolle muziek. Maar de grootste trekpleiser van The Master is de superieure acteerprestatie van hoofdrolspeler Joacquin Phoenix als agressieve dronkenlap Freddie Quell en van de onnavolgbare Philip Seymour Hoffman als de charismatische sekteleider Lancaster Dodd, die Quell probeert te temmen. Beide mannen hebben vanaf hun eerste scène samen (overigens pas zo’n half uur na het begin) een instant chemie die de film bij vlagen tot bijna ongrijpbare hoogtes weet te brengen.
Wat het vervolgens allemaal betekent, is daarom al snel niet meer zo relevant. Sterker nog: het is goed mogelijk dat regisseur Anderson net als zijn personage Dodd zijn verhaal verzint waar je bij staat. Toch lijkt één thema The Master te binden tot coherent product: de titulaire meester(s) naar wiens pijpen wij in het dagelijks leven soms ongemerkt dansen.
Dat idee maakt Quell – meer nog dan alle andere minstens net zo verloren personages in The Master – een tragisch figuur. Als man die boven alles droomt om vrij te zijn, zit hij nog het meest gevangen in de ketens die zijn leven hem heeft omgedaan. Of het nu zijn verborgen, onvervulde grote liefde is, zijn verslaving aan alcohol, of zijn bij vlagen ontembare seksdrive, Quell krijgt het niet voor elkaar zijn ketenen af te werpen. Of dat erg is, of dat Quell zijn ketenen moet omarmen, daarover oordeelt The Master niet. En dus zullen filmliefhebbers nog jaren na kunnen blijven denken over wat deze prachtige, maar bewust onduidelijke film, zijn publiek op dit punt, en op al die andere punten, eigenlijk wil vertellen.
Sommige recensenten vergeleken Mud van regisseur Jeff Nichols (die vorig jaar met Take Shelter ook al deze lijst wist te halen) met de jaren ’80-klassieker Stand By Me. De vergelijking is begrijpelijk: beide films gaan over jongens en hun vriendschappen op een leeftijd waarop alles nog magisch lijkt. Bovendien spelen beide films zich af op zonnige locaties met een hoop natuur en appelleren ze bovendien ook beiden op buitengewoon succesvolle wijze aan een gevoel van weemoed naar de tijd waarin het leven nog een groot avontuur leek.
Toch is een verdere vergelijking tussen deze film en Stand By Me niet gerechtvaardigd – dat zou Mud als volledig eigen product immers tekort doen, en daarvoor verschillen de films bovendien teveel. Beter is het om stil te staan bij de twee jonge, zeer indrukwekkende acteurs op wiens schouders de film rust (Tye Sheridan als hoofdrolspeler Ellis en Jacob Lofland als zijn beste vriend Neckbone) en de prachtrol van Matthew McConaughey, die door een reeks zeer pienter uitgekozen films zijn in het verleden wat doffe blazoen inmiddels weer volledig heeft opgepoetst.
Ook het vermelden waard is het charmante script van Mud, dat draait om een optimistisch geloof in de liefde en om het laten uitkomen van dromen, maar dat tegelijkertijd nooit zijn realisme of de keerzijde van die concepten uit het oog verliest.
Speciale aandacht vragen tot slot ook de ingetogen regie en de zonovergoten cinematografie, die de film een heerlijk broeierig, typisch Amerikaans sfeertje mee geven. Het is een cocktail aan ingrediënten die Mud tot een film maken die de hoge notering in deze lijst meer dan verdiend heeft.
Captain Phillips, van regisseur Paul Greengrass (The Bourne Supremacy/Ultimatum, United 93, Green Zone) laat zich in eerste instantie samenvatten in één woord: loeispannend. Ondanks dat dit verhaal van een koopvaardijschip dat geënterd wordt door Somalische piraten op ware feiten is gebaseerd – en de kijker de afloop in theorie van te voren dus al zou kunnen weten – weet de subtiel opgevoerde spanningsboog geen moment van wijken.
Toch is Captain Phillips veel meer dan zomaar een spannende Hollywoodactiethriller, van het soort waarmee Greengrass met zijn Bourne-films bekendheid verwierf. Phillips heeft namelijk veel meer te bieden, te beginnen bij het genuanceerd vertelde verhaal, dat niet alleen aandacht heeft voor de Amerikaanse kapitein en zijn bemanning, zoals je van een Hollywoodproduct zou verwachten, maar juist ook voor de achtergronden en levens van de Somalische kapers, die hier in tegenstelling tot in het thematisch gelijksoortige Kapringen wel echte, volwaardige personages zijn.
Dat de kapers soms zelfs bijna sympathiek worden – bijvoorbeeld wanneer zij in hun gevaarlijk krakkemikkige bootje een gigantisch metalen schip proberen te enteren – is een grote verdienste. De wereld van Captain Phillips is daardoor niet zwart/wit, maar aangenaam grijs.
Hoewel de zeer verdienstelijke Barkhad Abdi in zijn rol van kaper Muse af en toe bijna de show weet te stelen, is de grootste verdienste van deze heerlijke film toch vooral de rol van Tom Hanks, die hier wederom weet uit te blinken. Van één van de laatste scènes uit de film, waarover zonder het plot weg te geven verder niet te veel te vertellen is, maakt Hanks eigenhandig een van de meest indringende en aangrijpende filmmomenten van het jaar. Alleen al op basis daarvan heeft Captain Phillips zijn plek in deze overvolle lijst meer dan verdiend.
Dat La Grande Bellezza een bijzondere filmervaring gaat worden, weet je als kijker al vanaf het begin, wanneer je onder begeleiding van operamuziek, de ogen laaft aan prachtige beelden van de stad Rome – een stukje stedenporno van regisseur Paolo Sorrentino waar je U tegen zegt.
Dan eindigt de scène met een toerist die een foto van de stad maakt en prompt dood neer valt. Is hij gestorven door zoveel schoonheid? Of is dit Sorrentino’s Romeinse variant op de uitdrukking ‘Napels zien en dan sterven’?
Na dat bijzondere begin neemt de buitengewoon innemende Toni Servillo, die de rol speelt van de 65-jarige journalist Jep Gambardella, de kijker mee in de Jet Set-wereld van deze Italiaanse metropool – een mengelmoes van pretentie, vergane glorie, seks en grote dansfeesten op stampende housemuziek.
Als kijker van La Grande Bellezza kun je vervolgens al snel om één ding niet heen: de film is enorm pretentieus. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de op belangrijke toon opgelepelde, mooi geschreven stukken dialoog die Jep als voice-over over de kijker uitstort, maar ook uit de dik aangezette begeleidende muziek en de bijzonder in beeld gebrachte scènes waar wel meer mee aan de hand moet zijn. Zelfs uit het plotselinge opduiken van – nee, geen grap – een heuse giraffe, blijkt dat La Grande Bellezza niet van plan is zijn ambities onder stoelen of banken te steken.
Dat dat nergens storend wordt, komt omdat La Grande Bellezza inhoudelijk juist een pamflet is tégen pretentie. Pretentieuze personages, van zichzelf ophemelende personen tot een gigantisch zelfingenomen performance art-kunstenaar, worden door La Grande Bellezza stuk voor stuk in hun hemd gezet. Dat culmineert in de beste scène van dit jaar, waarin Jep een dikdoenerige vriendin in een monoloog van enkele minuten genadeloos effectief afserveert.
Dankzij de tot in de puntjes verzorgde cinematografie, boeiende thematiek en de vele memorabele scènes is La Grande Bellezza zonder twijfel één van de allerbeste films van 2013.
Door The Way Way Back in deze eindejaarslijst op te nemen, smokkel ik met mijn eigen richtlijn. Deze film is namelijk om volledig onbegrijpelijke redenen niet in de Nederlandse bioscoop uitgebracht. Dat ik hem toch zag, komt omdat het Leiden International Film Festival zo verstandig was deze heerlijke feelgood-film in zijn festivalprogramma op te nemen, zodat The Way Way Back toch een aantal keer in Nederland op het witte doek te zien was.
The Way Way Back is geen technisch meesterwerk, biedt geen diepgravende bespiegelingen of thematische dubbele bodems. Toch is de film met gemak één van de beste van het jaar: het biedt het soort magie en gevoel waardoor ik – en vermoedelijk vele liefhebbers met mij – ooit verliefd zijn geworden op het medium film.
Deze film laat je na de aftiteling achter met een gelukzalige nagloed die slechts weinig andere ervaringen je kunnen bezorgen. Dat lukt The Way Way Back onder meer door het uitermate charmante script, dat je meevoert naar een tijd toen een enkele zomer je nog je hele leven kon veranderen. Het komt ook door de innemende personages die hoofdpersoon Duncan (een uitstekende Liam James) tijdens zijn omzwervingen in een vakantieoord ontmoet, en waarvan je spontaan gaat houden, zoals het ultieme ik-wou-dat-ik-hem-ontmoet-had-toen-ik-jong-was personage Owen, gespeeld door een sterke Sam Rockwell.
Het komt bovendien door de heerlijke bijrollen, zoals die van de altijd geweldige Allison Janney (o.a. bekend van haar rol in televisieserie The West Wing), die goedbeschouwd eigenlijk in elke film zou moeten zitten die ooit gemaakt wordt. En het komt door de fantastisch walgelijke Trent, een heerlijke rol van Steve Carell, die je nog nooit zo grondig gehaat hebt als in deze film. Alles aan The Way Way Back klopt tot in de puntjes, en het eindproduct is iets om te koesteren en van te houden.
Desondanks besloten de vaderlandse distributeurs de bioscoopbezoeker deze heerlijke film, met afstand de fijnste van 2013, te onthouden. Daarom maak ik een eenmalige uitzondering op de spelregels van deze lijst, en neem The Way Way Back er gewoon in op.
Zover ik kan zien, staat er op dit moment zelfs nog geen Nederlandse DVD-release van The Way Way Back op stapel, maar in Engeland en Amerika is de DVD en Blu-Ray al wel gewoon verkrijgbaar. Alsnog kijken, dus!
Deze achtbaanrit van regisseur Alfonso Cuarón (o.a. bekend van het briljante sciencefictionmeesterwerk Children of Men) is een vrijwel perfect stukje cinema. Van de duizelingwekkende beelden die de kijker soms bijna letterlijk hoogtevrees geven, tot de technisch perfect in beeld gebrachte gewichtsloosheid – visueel is Gravity een meesterwerkje. Nog beter wordt de film dankzij de voor een Hollywoodfilm bijna bizar natuurgetrouwe wetenschap en de bijzondere acteerprestaties van hoofdrolspelers George Clooney en Sandra Bullock, die tijdens de opnames vrijwel geen scène fysiek met elkaar deelden, en daar zo goed mee omgingen dat er in de film niets meer van te merken is. De twee grootste pluspunten van de film zijn echter het verhaal, dat in een film met het tempo van een formule 1-wagen toch een heuse thematische wedergeboorte van het hoofdpersonage weet te bewerkstelligen, en de bizar strak opgebouwde spanningsboog die de kijker met klamme handjes de armleuningen van zijn bioscoopstoel laat vastgrijpen. Gravity is met recht de beste film van het jaar en een instant-klassieker waar filmliefhebbers het nog jaren over zullen hebben.
Vooruitblik op de beste films in 2014
Dat waren ze dan, de beste films van 2013. Voor wie zich aan het eind van deze opsomming prachtfilms afvraagt of 2014 net zo’n mooi jaar gaat worden, heb ik goed nieuws. Want er staat al weer een sloot toppers op ons te wachten, waarvan een groot deel al vrij snel na de jaarwisseling op het witte doek te zien zal zijn.
Zo zag ik in voorpremière al het emotioneel slopende meesterwerkje Fruitvale Station (releasedatum 2 januari), en het met verwachtingen spelende, conventies op zijn kop zettende en ronduit hilarische Much Ado About Nothing (16 januari) van regisseur Joss Whedon. Er moeten wel hele vreemde dingen gebeuren, willen die films volgend jaar niet hoog in deze lijst belanden.
Getipt voor een zeer hoge notering in de eindejaarlijst van 2014: Fruitvale Station.
En er komt nog meer moois aan. Wat te denken van Oscarkandidaten als The Wolf of Wall Street (9 januari) van regisseur Martin Scorcese en hoofdrolspeler Leonardo DiCaprio, het a-typische Ben Stiller-vehicel The Secret Life of Walter Mitty (2 januari) dat volgens sommigen een nieuwe Forrest Gump is, of het op de Amerikaanse eindejaarslijstjes steevast hoog genoteerde Her (27 februari) van regisseur Spike Jonze en hoofdrolspeler Joaquin Phoenix. Bovenaan veel van die lijstjes eindigde dit jaar bovendien het slavendrama 12 Years a Slave (20 februari) met een naar verluidt bijzonder indrukwekkende rol van de zeer talentvolle Chiwetel Ejiofor.
Het wordt daarom ook de komende maanden hoe dan ook genieten in de bioscoop. Wie daar aan het eind van 2013 nog liever even niet bij stil staat en eerst nog wat meer terug wil kijken, kan ik van dienst zijn. Hen verwijs ik met liefde door naar de eindejaarslijst van de culturele recensiesite de Recensent, waaraan ik ook een bijdrage leverde.
Wie nog verder terug wil kijken, verwijs ik bovendien graag naar mijn vorige eindejaarslijsten. Het jaaroverzicht van 2012 en die van 2011 zijn ook op deze site te vinden. De jaaroverizchten van 2010 en 2009 staan elders en vind je hier: jaaroverzicht 2010 en jaaroverzicht 2009.
Dat was ‘m weer voor dit jaar. De rest van 2014 zal ik het hier op Scinetific weer gaan hebben over de spannende wetenschap die schuilgaat achter veel van deze mooie bioscoopfilms. Tot de volgende eindejaarslijst (of eerder) en alvast heel veel filmplezier gewenst in 2014!
Top geschreven George! !
Ha, thanks, Jennifer! 🙂
Pingback: De top tien meest wetenschappelijk interessante films van 2013 - Scinetific
Dank voor je enthousiasme en voor mij persoonlijk wat tips voor films die ik gemist heb.
PS Heb je trouwens wel eens geteld hoe vaak je het woord heerlijk gebruikt? Ik ken niemand die dit woord bezigt dus vandaar dat het me opvalt. Het is inmiddels een handtekening van jou geworden. 🙂
Thanks :). En ja, best vaak, blijkt! Was ik me niet zo bewust van – 25x in dit stuk, zie ik. Wel op een totaal van bijna 7000 woorden geloof ik, maar toch 😉
Pingback: NASA viert Oscars voor Gravity met prachtige ruimtefoto's - Scinetific
Pingback: Filmjaaroverzicht: de beste films van 2014 - Scinetific